سندرم پیش از قاعدگی چیست؟ قاعدگی یک فرآیند کاملاً طبیعی در زندگی هر زنی است. اگرچه قاعدگی ها با علائمی همراه هستند که می توانند بسیار ناراحت کننده باشند (گرفتگی عضلات شکم، تحریک پذیری، درد سینه ها و موارد دیگر)، اما نشان دهنده توانایی ایجاد زندگی در جهان و باروری زنان است. این آخرین مرحله از چرخه قاعدگی مربوط به تخلیه لایه سطحی مخاط رحم (اندومتر) است که برای نگهداری تخمک تشکیل شده است. قاعدگی می تواند با بارداری، یائسگی یا یک سری آسیب شناسی قطع شود.
فراتر از علائم بالینی معمول فرآیند یائسگی، تعدادی از علائم وجود دارد که می تواند قبل از خونریزی رخ دهد. در این سطور علائم، علل و درمان سندرم پیش از قاعدگی را بیان می کنیم.
سندرم پیش از قاعدگی چیست؟
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) به مجموعه تغییرات فیزیکی و روانی اطلاق می شود که قبل از شروع قاعدگی اتفاق می افتد. معمولاً در نیمه اول چرخه قاعدگی (در 14 روزگی) ظاهر می شوند و 1-2 روز پس از شروع قاعدگی متوقف می شوند.
بر اساس مطالعات، شیوع این سندرم در سراسر جهان 47.8 درصد از زنان است. از میان افراد مبتلا، تا 20 درصد علائم آنقدر شدید را تجربه می‌کنند که کارهای روزانه‌شان را دشوار می‌کند.
تمایز این تصویر بالینی از اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) ضروری است. PMDD یک قدم فراتر می رود و با علائم افسردگی شدید، تحریک پذیری و تنش قبل از قاعدگی ظاهر می شود.
این به عنوان یک مشکل روانپزشکی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) شناخته شده است و نیاز به درمان دارویی و رفتاری دارد. شدیدترین موارد این اختلال با مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) که گروهی از داروهای ضد افسردگی هستند، درمان می‌شوند.
علائم سندرم پیش از پریود چیست؟
علائم سندرم پیش از قاعدگی معمولاً بین 3 تا 10 روز قبل از قاعدگی ظاهر می شود و می تواند فعالیت روزانه را مختل کند. در میان متداول ترین موارد، موارد زیر برجسته می شوند:
- حالت افسردگی
- اضطراب
- تغییرات در اشتها
- دست و پا چلفتی
- نفخ و احساس گاز
- سردرد
- تحمل کم برای نویز و نور
- مشکلات تمرکز
- تغییرات در میل جنسی
- درجه بالاتر انزوای اجتماعی
- مشکل خواب
به طور کلی، با نزدیک شدن به یائسگی، شدت این علائم بدتر شده و عود می کنند. علاوه بر این، علائم بالینی PMS می تواند شباهت زیادی به سایر اختلالات، چه پزشکی و چه روانپزشکی داشته باشد. در صورت بروز هرگونه ناراحتی در طول زمان، توجه یک متخصص بهداشت لازم است.
دلایل
دلایل سندرم پیش از قاعدگی کاملاً مشخص نیست. در هر صورت، همانطور که همراه با تغییرات هورمونی معمولی چرخه قاعدگی اتفاق می افتد، عدم تناسب هورمونی (کمبود استروژن و پروژسترون اضافی) به عنوان عوامل ایجاد کننده احتمالی پیشنهاد شده است. همچنین می تواند با عدم تعادل در سروتونین، یک ماده شیمیایی که بدن به طور طبیعی تولید می کند و برای عملکرد بدن ضروری است، مرتبط باشد.
گذشته از مکانیسم های هورمونی و مغزی، PMS به عوامل اجتماعی، بیولوژیکی، روانی و فرهنگی نیز مرتبط است. زنانی که:
- آنها بین 20 تا 40 سال سن دارند.
- آنها سابقه خانوادگی افسردگی دارند.
- آنها سابقه اختلالات عاطفی و خلقی و/یا افسردگی پس از زایمان دارند.
- حداقل یک بار بارداری داشته اند.
- آنها الکلی هستند و/یا به طور منظم الکل مصرف می کنند.
تشخیص سندرم پیش از قاعدگی چگونه است؟
سندرم پیش از قاعدگی طیف گسترده ای از علائم و نشانه های بالینی را در بر می گیرد. به همین دلیل هیچ آزمایش خاصی وجود ندارد که بتواند با اطمینان کامل آن را تشخیص دهد. اگر بخشی از الگوی قابل پیش بینی قاعدگی باشد و در طول زمان تکرار شود، می توان تظاهرات بیمار را با این وضعیت مرتبط کرد.
بسته به شرایط ممکن است تاریخچه پزشکی کامل بیمار و معاینه فیزیکی با تاکید ویژه بر ناحیه لگن مورد نیاز باشد. پیگیری علائم در تقویم، توجه به زمان شروع و شدت آنها، می تواند به تایید تشخیص PMS کمک کند.
برخی از قوانین کلی که می تواند به تشخیص این سندرم کمک کند به شرح زیر است:
- علائم در سندرم گنجانده شده است.
- علائم باید به طور مداوم فقط در مرحله لوتئال چرخه قاعدگی رخ دهد.
- تظاهرات بالینی تأثیر منفی بر بهزیستی و عملکرد دارد
درمان سندرم پیش از قاعدگی
درمان سندرم پیش از قاعدگی بر کاهش علائم و تأثیر آنها بر فعالیت روزانه متمرکز است. دارو درمانی می تواند بخشی از راه حل باشد، اما حفظ یک سبک زندگی سالم و ایجاد تغییرات رفتاری خاص همیشه اولین گام در رفع آن است.
برخی از اقداماتی که می توان برای سندرم پیش از قاعدگی انجام داد به شرح زیر است:
- تغییر در شیوه زندگی: انجام ورزش منظم، اجتناب از موقعیت های استرس زا و حفظ عادات خواب سالم برای مدیریت علائم بسیار مهم است.
- درمان شناختی-رفتاری: هدف این رویکرد روانشناختی کمک به بیمار برای تغییر افکار ناسازگار (یا ناکارآمد) است که اساس مشکل است. می تواند به مدیریت بخش عاطفی سندرم کمک کند و تأثیر آن را بر زندگی روزمره کاهش دهد.
- داروهای ضد افسردگی: مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) ممکن است در کاهش مولفه احساسی منفی این سندرم و PMDD مفید باشند. آنها را می توان به طور مداوم مصرف کرد یا دوز آنها را به 2 هفته قبل از شروع قاعدگی محدود کرد.
- داروهای ضد بارداری هورمونی: این داروها می توانند تخمک گذاری را به حالت تعلیق درآورند و در نتیجه علائم سندرم را کاهش دهند.
اکثر زنانی که تغییرات رفتاری، روانپزشکی و یا دارویی را از مرکز مشاوره ستاره ایرانیان اتخاذ می‌کنند، علائم خود را تسکین می‌دهند. اگر ناراحتی قبل از قاعدگی مداوم و تا حدی ناتوان کننده باشد، مراجعه به متخصص بهداشت همیشه توصیه می شود.
