تستوسترون هورمون ها پیام رسان های شیمیایی بدن ما هستند. آنها در سیستم غدد درون ریز تولید می شوند و به تنظیم چندین فرآیند فیزیولوژیکی ضروری برای بقا کمک می کنند، مانند کنترل مصرف غذا، فشار خون، میل جنسی، رشد، رشد بافت، مصرف انرژی و بسیاری موارد دیگر. بیش از 50 هورمون با عملکرد در بدن انسان ثبت شده است و هر کدام یک عملکرد اساسی را انجام می دهند.
یکی از شناخته شده ترین و مهم ترین هورمون ها در تولید مثل، تستوسترون است. فراتر از عملکرد طبیعی آن، تغییر سطح خونی این مولکول آلی می تواند نشان دهنده آسیب شناسی های مختلف اکتسابی، اختلالات مادرزادی، درمان های دارویی و موارد دیگر باشد. در خطوط زیر، موارد استفاده از تست سطح تستوسترون را بیان می کنیم.
تستوسترون چیست؟
تستوسترون یک هورمون جنسی از گروه آندروژن است. عمدتاً در بیضه‌های مردانه ترشح می‌شود، اگرچه تخمدان‌های زنان و قشر آدرنال نیز به میزان کمتری آن را تولید می‌کنند. این هورمون اصلی جنسی در مردان است و در تعداد زیادی از فرآیندهای فیزیولوژیکی شرکت می کند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد خصوصیات جنسی اولیه، که شامل نزول بیضه ها، تشکیل اسپرم و رشد دستگاه تناسلی و موارد دیگر است.
- ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه: الگوهای رشد مو، تغییر و عمیق شدن صدا، رشد در دوران بلوغ، رشد عضلات و غیره.
- تحریک اریتروپوئز (تشکیل گلبول های قرمز).
- حفظ میل جنسی
- رشد و تقویت استخوان ها.
اگرچه تستوسترون هورمونی است که معمولاً با جنسیت مرد مرتبط است، اما در زنان نیز یک سری وظایف را انجام می دهد:
- عملکرد صحیح تخمدان ها
- رشد و حفظ توده استخوانی.
- تنظیم میل جنسی
سطح تستوسترون در مردان و زنان به مرور زمان کاهش می یابد . در هر صورت، این کاهش در جنسیت زن به دلیل فرآیند یائسگی بسیار شدیدتر است . هنگامی که تخمدان ها تولید استروژن و پروژسترون را متوقف می کنند، یک سری علائم مرتبط با فرآیند یائسگی و پس از یائسگی رخ می دهد. این کاملا طبیعی است.
تست سطح تستوسترون چیست؟
همانطور که از نامش پیداست، این تست سطح تستوسترون در گردش خون را در خون محیطی بیمار اندازه گیری می کند. در هر صورت، باید توجه داشت که بسته به پارامتر دقیق آنالیز شده، آزمایش ممکن است دارای یک کاربرد بالینی یا دیگری باشد که در لیست زیر منعکس شده است:
- تست تستوسترون تام: میزان تستوسترون خون را که به پروتئین متصل نیست (رایگان) و تستوسترونی که به پروتئین متصل است را اندازه گیری می کند. 98 درصد تستوسترون در گردش به پروتئین متصل است، بنابراین درصد آزاد در اقلیت است.
- تست تستوسترون رایگان: فقط نوع آزاد تستوسترون را اندازه گیری می کند. این تحلیل نسبت به قبلی کمتر رایج است، اما در برخی از سناریوها می تواند کاربرد بالینی نیز داشته باشد.
- تجزیه و تحلیل تستوسترون در دسترس زیستی: در این مورد، تستوسترون آزاد و آن متصل به آلبومین، که حدود 50 درصد از پروتئین های پلاسمای انسانی را تشکیل می دهد، اندازه گیری می شود. باز هم، این آزمایش بسیار کمتر از تستوسترون تام است.
بیماری های مرتبط با تستوسترون شامل تولید بیش از حد، تولید کم، عدم حساسیت گیرنده درگیر یا اختلال در متابولیسم است. همانطور که در خطوط قبلی ذکر شد، نتایج غیر طبیعی این تجزیه و تحلیل ها می تواند نشان دهنده تعداد زیادی از آسیب شناسی ها باشد.
نتایج طبیعی چیست؟
سطح تستوسترون خون به شدت به جنسیت، سن، شرایط سلامت قبلی و بسیاری از عوامل دیگر بستگی دارد. به همین دلیل، تمام آزمایشات آزمایشگاهی باید توسط یک متخصص پزشکی که سابقه کامل بیمار را دارد، تفسیر شود. در هر صورت، برای اهداف اطلاعاتی، سطوح در نظر گرفته شده در حالت عادی ذکر شده است:
- مردان (تستوسترون کل): 300 تا 1000 نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) یا 10 تا 35 نانومول در لیتر (nmol/L).
- زنان (تستوسترون کل): 15 تا 70 نانوگرم در دسی لیتر یا 0.5 تا 2.4 نانومول در لیتر.
همچنین سطح تستوسترون با افزایش سن در نوسان است. به عنوان مثال، یک کودک بین 7 تا 10 سال معمولا دارای مقادیر 1.80-5.68 نانوگرم در دسی لیتر است، در حالی که یک نوجوان پسر بین 208-496 نانوگرم در دسی لیتر است. از 19 سال به بعد، بیشتر انتظار می رود مقادیری بین 265-923 نانوگرم در دسی لیتر پیدا کند.
پس از 30 سالگی، تستوسترون در مردان با سرعت متوسط 1 درصد در سال کاهش می یابد. به همین دلیل برخی از مشکلات مانند اختلال نعوظ با افزایش سن شیوع بیشتری پیدا می کند. در هر صورت، در زنان این سطوح در مقایسه با جنس مذکر همیشه پایین می ماند.
چگونه برای این آزمون آماده شویم؟
بسته به مرکز و متخصص پزشکی، ممکن است برای مدت زمان متغیری قبل از انجام خونگیری نیاز به ناشتا بودن باشد. این امکان وجود دارد که برخی داروها در به دست آوردن نتایج قابل اعتماد اختلال ایجاد کنند، بنابراین ایده آل این است که هر دارویی را که به روش معمول مصرف می شود با پزشک در میان بگذارید و او تعلیق / نگهداری آن را ارزیابی کند.
از سوی دیگر، انجام این آزمایش در ساعات پایانی بعد از ظهر توصیه نمی شود، زیرا سطوح به دست آمده ممکن است واقعیت را منعکس نکنند. ایده آل این است که تست را بین ساعت 7 تا 10 صبح انجام دهید، زیرا در این زمان غلظت تستوسترون در بالاترین حد است.
پایین بودن تستوسترون به چه معناست؟
همانطور که در سطور قبلی گفتیم، معنای این تجزیه و تحلیل بسته به بیمار بسیار متفاوت است.
- آسیب یا عفونت به بیضه ها: این شامل کبودی، شکستگی و غیره است.
- اختلالات غده هیپوفیز: هیپوفیز غده کوچکی است که در نزدیکی مغز قرار دارد. عملکرد آن ترشح هورمون های مختلف و تنظیم فعالیت غدد درون ریز در بدن است. این ساختار سطح تستوسترون را در بدن کنترل می کند، بنابراین عملکرد نادرست آن می تواند نتایج تغییر یافته در این آزمایش را گزارش کند.
- مصرف زیاد الکل: مصرف الکل متناسب با کاهش تستوسترون در خون است.
- تومورهای خوش خیم (غیر سرطانی) در قسمت های خاصی از بدن.
- مصرف برخی داروها: مانند کورتیکواستروئیدها و مواد افیونی برای تسکین درد ناشی از یک بیماری مزمن.
- بیماری های ژنتیکی: مانند سندرم کلاین فلتر، وضعیتی که باعث می شود یک مرد با یک کروموزوم جنسی اضافی متولد شود.
- شیمی درمانی / پرتودرمانی برای درمان سرطان.
تستوسترون پایین در زنان:
- نارسایی غدد فوق کلیوی: این اختلال زمانی رخ می دهد که غدد فوق کلیوی به اندازه کافی برخی از هورمون ها را تولید نکنند. به نوبه خود، می تواند ناشی از اختلالات مختلف باشد.
- آسیب، برداشتن تخمدان ها توسط یک روش جراحی و سایر اختلالات ماهیت تخمدان.
- اختلالات غده هیپوفیز.
- استفاده از درمان های هورمونی خاص با استروژن.
تستوسترون بالا در مردان:
- تومور بیضه: برخی از انواع تومورهای بیضه، بدخیم یا خوش خیم، می توانند با سطح بالایی از تستوسترون سرم ظاهر شوند.
- اختلالات غده آدرنال: مانند هیپرپلازی مادرزادی آدرنال، یک اختلال اتوزومال مغلوب با فراوانی نسبتاً کم تظاهر.
- استفاده منظم از استروئیدها با اثرات آنابولیک-آندروژنیک .
تستوسترون بالا در زنان:
- سرطان تخمدان: خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنان 1 در 78 است. از 30 تا 50 درصد تومورهای سرطانی تخمدان با ترشح غیرطبیعی تستوسترون رخ می دهد.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): این عارضه در بین زنان در سنین باروری رایج است (از هر 10 نفر 1 نفر را تحت تاثیر قرار می دهد) که با سطوح بالاتر از حد طبیعی آندروژن رخ می دهد.
- اختلالات آدرنال و/یا غده هیپوفیز.
همانطور که مشاهده می شود، دلایل احتمالی زیادی برای افزایش قابل توجه سطح تستوسترون در خون وجود دارد. در صورت تغییر نتیجه در این تجزیه و تحلیل، مراجعه به متخصص پزشکی برای تفسیر بیشتر و جستجو برای درمان ضروری است.
