آیا خانواده ی شما زنده است؟
از دیدگاه متخصصان حوزه ی مشاوره خانواده، خانواده همانند موجود زنده ای است که در طی حیات خود، فراز و نشیب ها و دوره های مختلف رشدی را پشت سر می گذارد.
این مراحل از قرار گرفتن در زیر یک سقف به عنوان زن و شوهر شروع شده و تا مراحل بالاتری مانند تصمیم به فرزند دار شدن، طی دوران بارداری، فرزند پروری، مخاطرات نوجوانی، ازدواج فرزندان، مستقل شدن اعضای خانواده و در نهایت خالی شدن آشیانه ی خانه و بحران کهن سالی ادامه می یابند.
در طی مراحل مختلف چرخه ی زندگی خانوادگی، آنچه کاملا مشخص و بدیهی است آن است که خانواده برای گذر از هر یک از مراحل فوق، با چالش های زیادی مواجه خواهد شد.
اگر بخواهیم به این چالش ها دیدگاهی واقع بینانه تر داشته باشیم باید گفت، چالش های زندگی خانوادگی به واقع سخت ترین چالش های موجود در یک سیستم هستند.
این چالش ها با چالش های موجود در هیچ یک از انواع دیگر سیستم ها از جمله سیستم های ماشینی، مکانیکی، الکترونیکی و … قابل قیاس نیست، چرا که این سیستم منحصر به فرد از مجموعه از “انسان ها” با پیچیدگی های بی نهایت شکل گرفته است.
پیچیدگی هایی که توان پیش بینی پذیری رفتارهای سیستم را به حداقل می رساند و کنترل و رشد کارآمد آن را مستلزم استفاده از هوشمندانه ترین روش ها می کند.
خانواده درمانی چیست؟
به دلیل پیچیدگی های پایان ناپذیر سیستم خانوادگی، همزمان با رشد علوم مختلف، از ابتدای قرن بیستم، شاخه ای با عنوان اصلی “خانواده درمانی” به علم روانشناسی افزوده شد.
در این شاخه از علم، متخصصین به بررسی بدکارکردی ها و اختلالات موجود در خانواده می پردازند و هر یک به شیوه ای سعی در بازگرداندن خانواده به وضعیت مطلوب خود دارند.
خانواده ای را در نظر بگیرید که در آن پدر و مادر درگیر نارضایتی زناشویی هستند، مشاجرات والدین، آرامش روانی فرزندان را به هم زده است، یکی از اعضا به گروه های منحرف اجتماعی روی آورده است و یا در مواقع اضطراب و تنش، عضو یا اعضای خاصی از خانواده به طرز جالب توجهی سردرد، بی اشتهایی، دردهای بدنی و بیماری های روان تنی مختلف را تجربه می کنند.
در این موارد، خانواده کارکرد اصلی خود به عنوان “منبع آرامش” را تا حد یادی از دست داده و نیازمند کمکی تخصصی است.
به عبارتی می توان گفت، اگر چه هر خانواده، موجودی زنده است، اما خانواده ی درگیر مشکل، موجود زنده ی بیماری است که نیاز به کمک دارد.
در این حالت، هر یک از اعضای خانواده برای بهبود وضعیت، می توانند به متخصص خانواده درمانی مراجعه کرده و در جهت حل مشکل و احیای سلامتی از دست رفته ی خانواده اقدام کنند.
چه کسانی به مرکز مشاوره ی خانواده مراجعه می کنند؟
شاید برای شما نیز این سوال مطرح شود که آیا خانواده درمانی، صرفا به منظور درمان مشکلات به کار می رود و مراجعه کنندگان به مراکز خانواده، افرادی مشکل دار هستند؟
برای پاسخ به این سوال، بهتر است اتومبیل تولیدی شرکت بنز در سال 2014 را تصور کنیم.
اگرچه این اتومبیل در نوع خود یکی از بهترین شاهکارهای صنعت ساخت خودرو به شمار می رود، اما در رونمایی از مدل های جدیدتر سال های بعد، شاهد افزوده شدن قابلیت های جدیدی به آن هستیم.
در سیستم خانواده نیز، صرف وجود مشکل، مراجعه به خانواده درمانگر را ضروری نمی سازد. درصد زیادی اززوجین، علی رغم زندگی خانوادگی مطلوب و بدون تنش، قصد دارند تا زندگی خود را پربارتر از قبل کنند.
این دسته از خانواده ها ممکن است بخواهند روش های صمیمیت ورزی را بیاموزند، مهارت های خود را ارتقا دهند و یا شادتر باشند. در تمامی این موارد، مراجعه به متخصص حوزه ی خانواده می تواند به طرز چشمگیری در رشد خانواده موثر واقع شود و سیستم خانوادگی را به قابلیت هایی جدید مجهز کند.
قابلیت هایی که در مواققع تنش، استرس و یا بحران به کمک خانواده خواهند آمد.
به نظر می رسد با این توضیحات وقت آن است که باور نخ نما شده ی “کسی که به روانشناس مراجعه می کند، روانی و مساله دار است” را دور بریزیم و دیدگاهی علمی تر و کارآمدتر در مورد این مساله اتخاذ کنیم.
در زمان مراجعه به مرکز مشاوره خانواده لازم است چه نکاتی را رعایت کنم؟
1) ممکن است احساس کنید در حال حاضر خانواده ی شما با مساله ای مواجه است که نیاز دارید در مورد آن با فردی متخصص صحبت کنید اما عضو مشکل دار خانواده، حاضر به همکاری نیست.
در این موارد، از مراجعه منصرف نشوید. در بسیاری از موارد، عامل ایجاد کننده ی مشکل، یک عضو خاص نیست.
الگوهای خانواده ی شما در برقراری ارتباط می تواند عامل اصلی ایجاد مشکل باشد. بنابراین خودتان به تنهایی به متخصص مراجعه کرده و مشکل را مطرح کنید.
در صورت لزوم، خانواده درمانگر با استفاده از روش های تخصصی، همکاری سایر اعضای خانواده تان را نیز جلب خواهد کرد.
2) اجازه ندهید ترس از مقصر برداشت شدن مانع از مراجعه و بهبود اوضاع تان شود.
بسیاری از افراد از مقصر دانسته شدن در هراس اند و این تفکر برای مدت ها آن ها را در باتلاق جانکاه مشکلات غوطه ور نگه داشته است.
همان طور که وقتی در اثر سرماخوردگی به پزشک مراجعه می کنید، او به عنوان فردی متخصص به دنبال درمان سرماخوردگی شماست و نه پیدا کردن مقصر، خانواده درمانگر نیز به شما در حل مشکل کمک خواهد کرد و دلایل ایجاد مشکل برای او اهمیتی نخواهد داشت.
بنابراین اگر دلایل عدم مراجعه تان، ترس از بد قضاوت شدن است، بهتر است قبل از تشدید مشکل در آن تجدید نظر کنید.
3) به درمانگر به عنوان فردی متخصص اعتماد کنید.
قبل از شروع جلسات مشاوره ای، در مورد اعتماد کردن به درمانگرتان به عنوان فردی متخصص تصمیم بگیرید و تکالیف خواسته شده را دقیق و کامل انجام دهید.
اگرچه متخصص خانوادگی مستقیما برای شما دارو تجویز نمی کند اما تکالیف هر جلسه در حکم دارویی هستند که لازم است تا پایان جلسات طبق الگوی گفته شده آن ها را اجرا کنید.
4) از تعویض خودسرانه ی درمانگرتان جدا پرهیز کنید.
رویکردهای درمانی خانواده درمانگران مختلف می تواند از تنوع زیادی برخوردار باشد. هر درمانگر با توجه به رویکرد درمانی خود از ابزارهای خاصی در جهت بهبود شرایط استفاده می کند.
با توجه به این مساله، تغییر خودسرانه ی درمانگر در طول مراجعه به سود شما نخواهد بود مگر اینکه درمانگر شخصا شما را به فردی دیگر ارجاع دهد.
5) پس از خروج از جلسه، از گفت و گوهای جلسه ی خانوادگی به منظور تخریب یکدیگر استفاده نکنید.
در برخی موارد، ممکن است اعضای خانواده از محتوای جلسات به صورت نادرست استفاده کنند. به عنوان مثال وقتی درگیری و تنشی ایجاد می شود، مادر به دختر می گوید “روانشناست هم گفت که چقدر خودسر و لج بازی. همه ی مشکل ما بخاطر توئه!”
به خاطر داشته باشید که اگردر یک سیستم ساده ی روشنایی، لامپ کار نکند، صرف سوختگی لامپ نمی تواند علت مساله باشد.
بخش های دیگری از سیستم از جمله سیم ها، قطعی جریان برق، ولتاژ نامناسب و … نیز می توانند در این مساله سهیم باشند.
بنابراین در صورتی که به دنبال ایجاد تغییرات مثبت در خانواده تان هستید، برای رفع مشکل به اعضای تیم خود کمک کنید.
اگر تا این لحظه در تیم خانوادگی تان پنج گل خورده اید، مطمئن باشید جست و جو به منظور یافتن مقصر، نه تنها تیم شما را به برد نمی رساند، بلکه فرصت گل های طلایی دقایق بعدی بازی را نیز به راحتی از شما خواهد گرفت.
منبع:مشاوره-خانواده.com