طرح درمانی

طرح درمانی می تواند به شخص درمانجو کمک کند تا الگوهای رفتاری و تفکر خودش را شناسایی کند و شرایط سلامت روانی اش را ثابت نگه دارد.

این رهیافت درمانی مولفه های مربوط به رفتار درمانی شناختی، نظریه دلبستگی، و تعدادی از رهیافت ها را با هم ترکیب می کند و با بررسی مولفه ها CBT، روش های مقابله ای ناسازگار و موارد اصلی مربوط به نگرانی های سلامت روانی، توسعه یافته است.

مراقبان سلامت روان بر روی افراد درمانجو کار می کنند تا منشا نیاز های عاطفی تامین نشده را شناسایی کنند.

افراد درمانجو از طریق طرح درمانی، بارها توانسته اند تا حس عزّت نفس و شایستگی را در خودشان ایجاد کنند، روش های مربوط به ایجاد روابط تربیتی را بررسی کنند و اهداف خود را توسعه دهند و به آن دست یابند تا بتوانند یک زندگی سالم و شادی را تجربه کنند.

توسعه طرح درمانی

دکتر جفری یانگ در میانه های دهه 1980، و بعد از شناخت کارایی محدود روش درمانی رفتاری شناختی در برخی از افراد نسبت به سایر افراد، به خصوص در مورد افرادی که مشکلات رفتار شناسی مزمن دارند، طرح درمانی را توسعه داد.

وی جنبه های مختلفی از روش گشتالت، رابطه های مورد هدف، ساختار گرایی و رهیافت های روان تحلیلی را در قالب یک مدل واحد ترکیب کرد که بر روی مشخصات خاص هر روش متمرکز می شد.

اولین موسسه طرح درمانی، در دهه 1990 و در منهتن افتتاح شد.

برخی از مطالعات صورت گرفته در رابطه با این رهیافت نتیجه گیری کرده اند که این روش کارایی مناسبی را در درمان شخصیت های حدّی دارد، و تحقیقات بعدی منجر به رشد روش طرح درمانی شد و کارایی این روش تا به امروز مداوم بوده است.

اخیرا، طرح درمانی با مدیتیشن آگاهی هم ترکیب شده است تا بتواند به یک رهیافت معنوی تری تبدیل شود.

طرح درمانی به چه نحوی کار می کند؟

در حالی که نیاز های عاطفی – نیاز اساسی فرد به مهربانی، راهنمایی، دوست داشتن، پناه گاه، امنیت – افراد در طی دوران کودکی تامین نشده باشد، ممکن است که این افراد توانایی لازم را برای تامین نیاز های خودشان به صورت مستقل و از طریق روابط سالم با دیگران نداشته باشند.

طرح درمانی بر مبنای این عقیده ایجاد شده است که طرح های ناسازگار اولیه، بر مبنای تجربیات مخالف در دوران کودکی می باشد.

طرح های ناسازگار، که می تواند به عنوان روشی توصیف شود که افراد اتفاقات زندگی و رفتار های خودشان و دیگران را بررسی می کنند، می تواند در مراحل بعدی منجر به ایجاد تضاد در زندگی شود:

ممکن است که افراد انتخاب های ناسالمی داشته باشند، یک رابطه نامناسب تشکیل دهند، فاقد مهارت های اجتماعی باشند، در الگوهای رفتار ناسازگاری مشغول شوند، درک ضعیفی را در موارد تشخیصی داشته باشند، و احساس بی ارزش بودن و یا عدم اعتماد به نفس داشته باشند.

هدف اصلی از طرح درمانی، شناسایی و اصلاح طرح های ناسازگار می باشد.

بررسی منشا نیاز های عاطفی تامین نشده و شناسایی روابط پرورشی سازنده از طریق طرح درمانی، می تواند به افراد درمانجو کمک کند تا احساس عزّت نفس و شایستگی داشته باشند.

تکنیک های درمای که در این مرحله استفاده می شود، عبارت است از:

تصویر سازی ذهنی:

در این تکنیک، افراد درمانجو به منظور شناخت نحوه توسعه طرح های ناسازگار، خاطرات ناراحت کننده دوران کودکی خود را بررسی می کنند.

در مرحله اول از افراد درمانجو درخواست می شود تا بینایی ها، صداها و دیگر حس هایی که شامل خاطرات آنها می شود را تجسّم کنند و یک مکالمه تخیلی را با مراقبانی که در آن خاطرات وجود دارند، داشته باشند و به دنبال تامین نیازهای خودشان باشند.

افراد با انجام این فرآیند، توانایی مناسبی را برای شناسایی موقعیت های فعلی پیدا می کنند که نشان دهنده عواطف مشابه می باشد و درموقعیت های آینده، می تواند یک روش مناسب و سالمی برای تامین نیاز های فرد باشد.

فلش کارت ها:

در طرح درمانی، درمانگر به شخص درمانجو کمک می کند تا پیام هایی را برای مراقبانی ایجاد کند و مربوط به نیاز های عاطفی می باشد که نتوانسته اند در دوران کودکی خود آن را تامین کنند.

این پیام ها می تواند به صورت جملات ساده، یادداشت ها و یا حتی شعر های پیچیده باشد.

معمولا شخص درمانجو از فلش کارت های موجود در بین دوره های مختلف صرف نظر می کند.

یک بررسی منظمی صورت می گیرد تا در شناخت نحوه ایجاد جملات و اظهارات سالم و کارا در رابطه با نیاز های عاطفی افراد، و بیان کردن آن به افراد مهم در زندگی مربوط به دوران بزرگسالی، به فرد درمانجو کمک کند.

کار با صندلی:

این جنبه از درمان تلاش می کند تا در شناسایی تغییرات موجود در عواطف و شخصیت، به فرد درمانجو کمک کند.

در روش کار با صندلی، شخص درمانجو بین صندلی ها حرکت می کند، در هر صندلی احساسات مختلف و جنبه های متفاوتی از شخصیت خود را بیان می کنند.

همچنین کار با صندلی، در تجسم مکالمه با خانواده، دوستان و سایر افراد مهم هم به شخص درمانجو کمک می کند.

در این نوع از روش کار با صندلی، ممکن است شخص در حین نشستن بر روی یک صندلی، یک جمله ای را در رابطه با نیاز های عاطفی خودش بیان کند و بعد از آن در روی یک صندلی دیگر بنشیند تا نقش شخصی را بازی کند که می تواند نیاز های عاطفی فرد را تامین کند.

در اغلب موارد، این تجسّم همراه با کار با صندلی انجام می گیرد.

یادداشت روزانه:

در اغلب موارد، از افراد شرکت کننده در طرح درمانی درخواست می شود تا یک یادداشت و یا جدولی را در مورد تجربیاتی داشته باشند که منجر به فعال سازی طرح های ناسازگار می شود.

در دوره درمان، افراد می توانند برای شناسایی الگوهای تفکر مربوط به طرح ها، آموزش ببینند.

در زمانی که این الگوهای تفکّر بین دوره های شکل می گیرد، یادداشت روزانه این امکان را برای افراد فراهم می کند تا در مورد موقعیت ها، احساسات و رفتارهای مرتبط بنویسند.

در اغلب موارد، این یادداشت های روزانه در طول دوره بررسی می شوند و می توانند برای تعیین نحوه اجرای روش های جدید و مربوط به تامین نیاز های عاطفی، و همچنین موقعیت هایی که این روش ها بهترین کاربرد را دارند، مفید باشند.

مشکلات درمان شده با استفاده از طرح درمانی

طرح درمانی، توسط دکتر یانگ و به منظور درمان موثرتر شرایط سلامت روانی افراد درمانجو، که در دوره های زمانی مختلف بر روی جنبه های مختلفی از زندگی آنها تاثیر گذار می باشد، طراحی شده است.

شرایط درمان یافته توسط این روش درمانی، نه تنها شامل شرایط درمانی مشکل زایی بود؛ بلکه جنبه های مختلف این شرایط، حتی بعد از درمان موثر عمومی، منجر به ایجاد مشکلاتی برای برخی از افراد می شد.

مطالعات صورت گرفته بر روی طرح درمانی نشان دهنده این است که این روش درمانی در شناسایی موارد زیر موثر می باشد:

• استرس بعد از آسیب

• اختلالات تغذیه ای

• رفتار کیفری

• اضطراب

• سوء استفاده مهم

• مشکلات رابطه ای

• افسردگی مزمن

• شرایط مربوط به شخصیت

روش طرح درمانی، در بهبود یافتن و درمان شخصیت حدّی دارای کاربردهای ویژه ای می باشد و به منظور تصدیق طرح درمانی به عنوان یک روش درمانی موثر برای خود شیفتگی، به تحقیقات بیشتری نیاز وجود دارد؛

چرا که افراد دارای شخصیت خود شیفتگی، معمولا به صورت داوطلبانه در درمان شرکت نمی کنند.