تحلیل رفتار انجام شده

علم تحلیل رفتار انجام شده (ABA)، می تواند به صورت رهیافت علمی توصیف شود که هدف آن اصلاح رفتار، بر اساس اصول آموزش دیده شده می باشد.

ABA از زمان ظهورش، در مجموعه های مختلفی همانند مدارس، خانه های شخصی، بیمارستان ها و محیط های کاری مورد استفاده قرار گرفته است. در طول درمان، این روش برای شناسایی شرایط سلامتی روانی، که شامل شناخت مشکلات، صدمات ذهنی و مهمتر از همه، شناخت درخود ماندگی یا اوتیسم است، کاربرد دارد.

• توسعه تحلیل رفتار انجام شده
• اصول و ابعاد مربوط به تحلیل رفتار انجام شده
• فرآیند تحلیل رفتار انجام شده
• تحلیل رفتار انجام شده و اوتیسم
• آموزش و گواهی نامه ها

توسعه تحلیل رفتار انجام شده

در اوایل قرن 20 ام، جان بی. واتسون عنوان کرد که روان شناسی باید مرتبط با مطالعه ای باشد که بر رفتار ها، همزمان با بروز آن در رویدادهای درونی شخصی، نظارت داشته باشد.

واتسون از رهیافت واکنش محرک، در رفتارهای صورت گرفته، دفاع کرد. در این رهیافت اعتقاد بر این است که رفتار فرد باید از طریق محرکهای محیطی تعیین می شود.

بعد از آن، بی. اف. اسکینر ، از طریق انجام مطالعات گسترده بر روی حیوانات، به این نتیجه رسید که رهیافت عامل و تاثیر ، بسیار ساده بوده و نمی توان با استفاده از آن، تمامی رفتارهای صورت گرفته توسط درمانجو را توضیح داد.

وی معتقد بود که پیامدهای مربوط به رفتار، حداقل به اندازه عاملی که منجر به آن رفتار می شود، اهمیت دارد و حتی در برخی موارد، اهمیت این پیامدها بیشتر می باشد.

در اکثر منابع، کار تجربی اسکینر به عنوان نقطه شروع تحلیل رفتار تجربی در نظر گرفته شده است. ایده های وی توسه یافت و در نهایت منجر به شکل گیری تئوری شرطی سازی عامل شناخته شده است.

این تئوری بیان می دارد که رفتار می تواند از طریق استفاده از تنبیه و تشویق، تغییر یابد.

اصول مبنایی مربوط به شرطی سازی عامل، به منظور اصلاح رفتار و حل مسائل مهم اجتماعی، در موقعیت های واقعی زندگی بر روی فرد اعمال می شود. ترکیب کاربرد اصول یادگیری شده و یک رهیافت تجربی، به عنوان تحلیل رفتار انجام شده شناخته می شود.

اصول و ابعاد مربوط به تحلیل رفتار اعمال شده

ABA به دلیل این شامل یک پروسه سیستماتیک و منظم می باشد که هدف آن جمع آوری اطلاعات در مورد رفتارهای در حال تغییر می باشد، به عنوان یک روش علمی در نظر گرفته می شود.

برای ارزیابی و تعیین اثر بخشی یک برنامه اجرایی ، این برنامه به صورت یک برنامه مستمر در نظر گرفته می شود. هدف از این فرآیند، تغییر یا اصلاح رفتار بشری با استفاده از روش های گوناگون می باشد، و معمولا این کار از طریق کاهش یا افزایش دادن میزان تکرار همین رفتار بشری صورت می گیرد.

رفتارهای هدف به صورت رفتارهای قابل مشاهده و محاسه بوده و معمولا به صورت یک رابطه اجتماعی افراد صورت می پذیرد. ABA در اصول یادگیری، همانند شرطی سازی موثر و کلاسیک، از نظر تجربی مورد تایید قرار گرفته است.

ABA به عنوان یک رشته علمی مشخص، در اواخر دهه 1950 و اوایل دهه 1960 ظهور پیدا کرد. دونالد بیر ، مونتروز والف و تاد ریزلی در اولین شماره از روزنامه تحلیل رفتار انجام شده، هفت بعد مربوط به ABA را معرفی کردند.

این ابعاد در گذشته به صورت نوعی راهنما کاربرد داشتند و کاربر آن در زمان کنونی، به عنوان راهنمای مشارکت کنندگان می باشد.

• انجام شده:

رفتارهای انتخاب شده برای اصلاح، از نظر اجتماعی مرتبط با افراد و خانواده افراد هستند.

• رفتاری:

تحلیل گر رفتار علاقه مند به اندازه گیری دقیق، تعریف صحیح، پیش بینی درست و کنترل رفتار می باشد.

• تحلیلی:

به منظور اینکه نشان داده شود هر نوع تغییر رفتاری به عنوان نتیجه اقدامات تحلیل گر بوده است و سایر عوامل بر آن بی تاثیر بوده است، تحلیل گر رفتاری یک رهیافت تجربی را برای تغییر رفتار بکار می گیرد.

• نظم مفهومی:

اقدامات استفاده در ABA بر مبنای اصولی رفتاری می باشد که به صورت تجربی، مورد تایید قرار گرفته است.

• موثر:

در صورتی که اقدامات صورت گرفته در درمان منجر به ایجاد تغییری در رفتار فرد شده باشد که دارای ارزش کاربردی بوده و به جای معنی داری آماری، از نظر اجتماعی معنی دار باشد، به عنوان اقدام موثر در نظر گرفته می شود.

• قابلیت عمومی سازی:

مداخلات و اقدامات رفتاری تنها در صورتی موثر هستند که منجر به توسعه و رشد یک سری رفتار ها و از بین رفتن رفتار های دیگر در فرد شده باشد و این تغییر صورت گرفته در طول زمان ثابت بماند.

فرآیند تحلیل رفتار اعمال شده

تحلیل رفتار انجام شده یک فرآیند منظم و سیستماتیک می باشد. در موردی که اصلاح در رفتار شناسایی شود، این رفتار ها اندازه گیری و تحلیل می شود.

این امر به درمانگر کمک می کند تا میزان تکرار رفتار یا هر فاکتور وضعیتی که بر ایجاد تغییر در رفتار تاثیر گذار است را تعیین کند.

استراتژی های مداخله ای توسعه یافته برای تغییر رفتار، شامل مواردی می باشد که با استفاده از یک روش محتاطانه و کنترل شده انجام می شود. کاربرد کنترل پذیر بودن باعث می شود که در صورت مفید بودن استراتژی های اعمال شده، این اقدامات تکرار شوند.

برای تعیین تاثیر گذاری اقدامات صورت گرفته، این تغییرات در طول دوره مورد ارزیابی قرار می گیرند و در صورت نیاز، استراتژی های اعمال شده اصلاح می شوند.

معمولا درمانگرهای ABA از یک ترکیب مربوط به رهیافت های رفتاری بهره می برند. این رهیافت های ترکیبی شامل موارد زیر است:

• آموزش برای آزمایش مجزا (DDT):

در DDT، مهارت های خاص به مراحل کوچک تر تقسیم می شود، به گونه ای که هر مرحله کاملا مجزا از مراحل دیگر باشد.

در صورتی که واکنش صحیحی دریافت شود، کودک مورد تشویق قرار می گیرد؛ در صورتی که یک واکنش نادرست دریافت شود، ممکن است که کودک از طریق یک دستور یا راهنمای فوری، به سمت واکنش صحیح راهنمایی شود.

معمولا DDT در مجموعه های درمانی دارای ساختمان، انجام می گیرد.

o ممکن است که یک دوره از DDT به نحوی باشد که درمانگر بر روی میز یک کارت قرمز و یک کارت آبی قرار دهد و از کودک بخواهد که کارت قرمز را بردارد. در صورتی که کودک این کار را درست انجام دهد، کودک مورد تشویق قرار می گیرد؛

در غیر اینصورت، تا زمانی که برای چندین بار واکنش صحیح توسط کودک صورت گیرد، این آزمایش تکرار می شود.

در صورتی که کودک به سختی این کار را انجام دهد، ممکن است که درمانگر یک کمکی به کودک بکند. برای مثال، درمانگر می تواند به سمت کارت قرمز اشاره یا نگاه کند. همزمان با زیاد شدن تدریجی جواب های درست، این کمک ها رفته رفته کم می شوند.

• آموزش انجام کار:

در این روش هم از همان رهیافت DDT استفاده می شود، ولی در این روش، آموزش رفتاری در قالب زمینه های زندگی روزانه و عادی صورت می گیرد. بنابراین، در حین اینکه دانش آموز در یک کلاس نشسته و با همتاهای خود تعامل دارد، به وی آموزش داده می شود (به جای اینکه در اداره نشسته باشد و با درمانگر خود تعامل داشته باشد).

o در زنگ تنفس، ممکن است که دختر بچه به معلم خود بگوید که “توپ می خواهم”. معلم می تواند با پرسیدن یک سوال، از این فرصت برای آموزش استفاده کند. برای مثال بپرسد که “توپ قرمز را می خواهی یا توپ آبی را”.

در صورتی که دختر بچه درخواست اولیه خود را با نام بردن رنگ توپی که خواسته است، با جزئیات بیان کند، معلم همان توپ را به عنوان جایزه به وی خواهد داد.

این بُعد از ABA می تواند در محیط خانه و توسط والدین انجام شود. برای مثال، مادری که همراه با پسر بچه خود در حال نقاشی کشیدن است، می تواند از فرزند خود بخواهد که مداد رنگی آبی را به وی بدهد.

اگر وی این کار را درست انجام دهد، به وی جایزه داده می شود و در صورتی که به درستی انجام ندهد، مادر می تواند یک کمک سریعی به وی بکند.

• آموزش واکنش موثر:

این رهیافت مهارت هایی را به بچه ها می آموزش که بر دامنه وسیعی از رفتارها تاثیر گذار می باشد.

معمولا در زمانیکه کودک بر این مهارت موثر تسلط پیدا کند، والدین وی مشاهده خواهند کرد که کودک آنها در چندین زمینه دیگر هم پیشرفت کرده است.

o برای مثال، بچه ای که یاد می گیرد آرام بشیند، ممکن است در مدرسه هم رفتار خوبی از خود نشان دهد، با معلمان خودش راحت تر باشد و به راهنماهای صورت گرفته به دقت گوش کند.

از اینرو آموزش واکنش موثر می تواند منجر به عمومی سازی رفتارهایی شود که در طول درمان و از طریق اعمال آنها در موقعیت های روزانه تقویت می شوند و یا یادگرفته می شوند.