فوبیا چیست و انواع فوبیا شامل چه مواردی است؟ راه تشخیص ترس و هراس چیست؟
آیا شما به حدی از عنکبوت می ترسید که با دیدن یک اسباب بازی یا عروسک پلاستیکی با شکل و ظاهر عنکبوت نیز احساس انزجار کرده یا جیغ می کشید؟
فوبیا چیست ؟
روانشناسان به چنین ترس های بیش از حد شدید و پایدار که باعث اختلال در زندگی فرد می گردد، فوبیا می گویند.
تقریبا همه ی مردم نسبت به یک یا چند چیز ( مثلا ارتفاع، سوسک و…) احساس ترس و وحشت دارند،
اما تمایز اساسی بین این ترس ها با فوبیا در شدت، مدت (حداقل ۶ ماه)، و اختلالی است که در زندگی روزمره ایجاد می کند.
یکی دیگر از ویژگی های فوبیا غیرمنطقی بودن آن است.
همه ی ما ترس های شدید و مداومی نسبت به زمین لرزه یا قاتلان زنجیره ای داریم، که البته در مقابل خطری که ایجاد می کنند، کاملا منطقی است.
همچنین فرد مبتلا به فوبیا از غیر منطقی بودن ترس خود آگاه است و می داند خطر واقعی که از آن می ترسد تناسب چندانی با موقعیت فوبیک ندارد.
در عین حال با وجود آگاهی و اشرافی که فرد نسبت به غیرمنطقی بودن ترس خود دارد،
این شرایط از کنترل ارادی اش خارج بوده و همواره در حال فرار یا اجتناب از محرک ترس آور می باشد.
این افراد همچنین نسبت به موضوع فوبیک از یک اشتغال خاطر ذهنی نیز رنج می برند.
سایر نشانه های فوبیا می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- اضطراب شدید،
- تپش قلب،
- حالت تهوع،
- تعریق
- لرزش.
در ادامه به انواع فوبیا اشاره می شود.
انواع فوبیا
انواع فوبیا به تشریح و طبقه بندی آورده شده است.
فوبیا حیوانات
فوبیا حیوانات از رایج ترین نوع فوبیا می باشد که شامل:
۱_ فوبیای سوسک
ترس از سوسک یا آراکنوفوبیا به ترس شدید و مداوم از سوسک یا حتی تصور ذهنی آن گفته می شود.
جالب است بدانید که این نوع فوبیا ( فوبیا سوسک حمام) در کشورهای آسیایی از جمله ایران از شیوع بالاتری برخوردار است.
۲_ فوبیا گربه
آیلروفوبیا یا ترس از گربه به اضطراب شدید در مواجهه با گربه گفته می شود که با تنفر از گربه متفاوت بوده و فرد از نشانه های اضطرابی در مواجهه با گربه رنج می برد.
۳_ فوبیا سگ
سگ هراسی یا سینوفوبیا به ترس شدید، مداوم و غیر منطقی از سگ گفته می شود که از شیوع بالایی نیز در رده ی فوبیا حیوانات برخوردار هستند.
این نوع فوبیا معمولا به خاطر ترس والدین و یا خاطره بد از حیوانات و بخصوص سگ ایجاد می شود.
۴_ فوبیا از حشرات مانند ترس از عنکبوت
فوبیا عنکبوت یا آرکنوفوبیا یکی از شایع ترین فوبیا ها در کشورهای غربی است که فرد در مواجهه واقعی یا مجازی با یک عنکبوت دچار نشانه های اضطرابی ( افزایش ضربان قلب، گرگرفتگی، لرزش و…) می شود.
این ترس معمولا بخاطر شکل عنکبوت و عکس لعمل والدین و اطرافیان به این موضوع ایجاد می شود.
۵_ هراس از مار
اوفیدیوفوبیا ( افیوفوبیا )، یا مار هراسی نیز به ترس از مارها اشاره دارد که از بین ترس از خزندگان شایع ترین نوع فوبیا می باشد.
۶_ فوبیای موش
ترس از موش به ترسی افراطی، مداوم و غیر معقول از مواجهه با موش ( واقعی یا اسباب بازی آن) گفته می شود.
فوبیا خون، زخم، آمپول
” امید دانشجوی ۲۳ ساله ی رشته ی پزشکی که به دلیل فوبیا خون، زخم، آمپول قصد انصراف و تغییر رشته ی دانشگاهی خود را داشته و با اصرار والدین به روانشناس مراجعه نموده،
ترس خود را این گونه شرح می دهد:
به محض مواجه شدن با خون، یا تماشای صحنه ی تزریق آمپول یا واکسن به یک بیمار احساس می کردم که نزدیک است از حال بروم.
حتی هنگام تماشای فیلمی از جراحی سر کلاس و توضیحات استاد نیز متوجه احساس ضغف خود می شدم و سعی می کردم با چت کردن در فضای مجازی حواس خود را پرت کنم و از شدید شدن علائم بدنی یا غش کردن در جمع همکلاسی هایم جلوگیری کنم”
- سرگیجه،
- تهوع،
- عرق کردن،
- بی رنگ شدن چهره
- در نهایت غش کردن
علائم اصلی فوبیا خون
علائم اصلی فوبیا خون، زخم و آمپول می باشد که فرد به محض مشاهده صحنه ای از زخم و تزریق خود یا دیگری دچار این علائم می شود.
آن چه که باعث تمایز اساسی این نوع فوبیا با سایر فوبیا ها شده نوع علائم آن به خصوص افت فشار خون می باشد که در سایر فوبیا ها برعکس این حالت یعنی افزایش فشار خون و ضربان قلب است.
به همین دلیل شیوه درمانی این فوبیا نیز با سایر فوبیا ها متفاوت بوده و درمانگر سعی می کند که به مراجع یاد دهد چگونه در مواجه با محرک و موقعیت های فوبیک مانع از کاهش فشار خود شود.
این کار معمولا با سفت کردن عضلات بازو، سینه و پاها و در واقع مبارزه با واکنش دستگاه خودمختار، انجام می شود.
فوبیا اجتماعی
فوبیا اجتماعی که به آن اختلال اضطراب اجتماعی نیز می گویند به این دلیل که در مواجهه با موقعیت های اجتماعی رخ می دهد،
مشکلات فراگیرتر و دردسرهای بیشتری برای فرد ایجاد می کند.
فوبیا اجتماعی به ترس شدید و پایدار ( حداقل ۶ ماه)، از موقعیت هایی گفته می شود که فرد در جمع دیگران قرار می گیرد یا باید به صحبت کردن یا انجام یک عمل مانند خوردن، رقصیدن و… مبادرت ورزد.
در چنین شرایطی فرد از اینکه ممکن است مورد ارزیابی منفی دیگران یا انتقاد گرفته و همچنین از این که ممکن است رفتار او در جمع خجالت آور یا نامناسب باشد به شدت می ترسد.
این فوبیا می تواند باعث احساس افسردگی، انزوا و حتی روی آوردن به مواد و اعتیاد فرد شود.
افراد مبتلا به فوبیا اجتماعی از نشخوار ذهنی دائمی نسبت به موقعیت های اجتماعی ابراز ناراحتی نموده و همواره سعی در اجتناب یا فرار از چنین موقعیت هایی دارند.
این فوبیا می تواند باعث اختلال در عملکرد روزانه یا عملکرد حرفه ای فرد ( مثلا دانشجویان، مجریان یا برگذار کننده ی کنسرت) شود.
از جمله نشانه های فوبیا اجتماعی می توان به:
- سرخ شدن چهره،
- لرزش صدا و بدن،
- افزایش فشار خون،
- تپش قلب،
- عرق کردن
- گرفتگی عضلات
فوبیاهای خاص
انواع دیگر فوبیا شامل:
در مورد فوبیا های خاص و دردسرساز بیشتر بدانید.
فوبیا دندان پزشکی
فوبیا یا هراس دندان پزشکی به ترس شدید و مداوم از دندان پزشکی گفته می شود که فرد از غیر منطقی بودن آن نیز مطلع است.
در این حالت فرد از افکار مزاحم و کابوس های شبانه نسبت به دندان پزشکی رنج برده و از مراجعه به دندان پزشک اجتناب می کند.
فوبیا ارتفاع
آکروفوبیا یا فوبیا ارتفاع که به آن بلندی هراسی نیز می گویند یکی از رایج ترین انواع فوبیا می باشد.
در این حالت فرد به شدت از ارتفاع وحشت داشته و ممکن است علایم:
- سرگیجه،
- لرزیدن،
- تپش قلب
- فریاد زدن
نشانه ها و درمان فوبیای ارتفاع چگونه است؟
ترس از مکان های باز
به این نوع فوبیا آگورافوبیا یا بازار هراسی نیز می گویند.
افراد مبتلا به فوبیا ترس از مکان های باز، از این می ترسند که در یک مکان غیرآشنا و نا امن دچار حمله ی اضطراب یا وحشت زدگی شده و نتوانند از دیگران کمک بگیرند.
ترس از مکان های بسته
که به آن کلاستروفوبیا نیز می گویند، فرد مبتلا به آن نسبت به هر فضای بسته ( آسانسور، دستگاه ام آرآی، تونل،حمام، سرویس بهداشتی، توالت، اتاق پرو…)، حساس بوده و احساس وحشت می کند.
این افراد معمولا فقط خانه را مکانی امن می دانند و هرچه از خانه فاصله شان بیشتر باشد احساس نا امنی و ترس شان نیز بیشتر می شود.
سایر فوبیا ها
- ترس از دخول و رابطه جنسی
- هیدروفوبیا یا ترس از آب،
- پیروفوبیا یا ترس از آتش،
- گزنوفوبیا یا ترس از غریبه ها،
- میزوفوبیا یا ترس از آلودگی
- میکروب ها
همین حالا می توانید از دست ترس های خود رها شوید و برای مشاوره و درمان فوبیا اقدام کنید.
درد قفسه سینه نشانه چیست و تا چه حد خطرناک است؟
آیا کودک شما از فوبیا رنج می برد؟ فوبیا در کودکان
انواع فوبیا و انواع ترس در زندگی
فوبیای خاص : ترس هایی ماندگار و دردسر ساز
مشاوره فوبیا و درمان فوبیا