درمان بر مبنای امکانات

روش درمان بر مبنای امکانات، افراد درمانجو را ترغیب می کند تا به جای به تاخیر انداختن مشکل، به دنبال راه حل هایی برای از بین بردن چالش ها باشند.

معمولا در این روش به جای درد های گذشته بر روی فرصت های آینده تمرکز می شود.

این رهیافت درمانی با استفاده از روش درمانی بشر دوستانه کارل روگرز به دست آمده است.

درمان بر مبنای امکانات، بر روی افراد متمرکز می شود.

در اغلب موارد افراد درمانجو دوره درمانی را رهبری می کنند و مراحل آن را تعیین می کنند.

تاریخچه و توسعه روش درمان مبتنی بر امکانات

کارل روگرز یک جنبه از روان شناسی بشر دوستانه را توسعه داد که بر روی شخص درمانجو متمرکز می شود.

روش درمان وی پیشنهاد می دهد که در طول درمان از همدردی بدون قضاوت استفاده شود و اشخاص درمانجو را به عنوان کارشناسان زندگی خودشان در نظر می گیرد.

در دهه 1980، استو د شزر و اینزو کیم برگ یک روش درمان متمرکز بر راه حل را ایجاد کردند که بر مبنای ایده روش درمانی بشر دوستانه بود و به جای نشان دادن رفتار مشکل زا، به راه حل دست می یابد.

درمان بر مبنای امکانات، به عنوان یک شاخه ای از روش درمان متمرکز بر راه حل، به افراد کمک می کند تا به جای محدودیت های زندگی شان، امکانات موجود در زندگی شان را در نظر بگیرند.

روان درمانگری به اسم ویلیام (بیل) او هانلون اولین ایجاد کننده روش درمان مبتنی بر امکانات می باشد.

درمانگرانی که از روش درمان مبتنی بر امکانات استفاده می کنند، بر این نکته واقف هستند که هیچ شخصی کامل نیست، و پیشنهاد می دهد که افراد درمانجو به جای خجالت کشیدن، وضعیت خودشان را قبول کنند.

اصول مربوط به روش درمان مبتنی بر امکانات

روش درمان مبتنی بر امکانات بر مبنای سه هدف اصلی ایجاد شده است که عبارتند از:

• قبول کردن تجارب و ایده ها

• ترغیب افراد به دیدن همه موارد با استفاده از یک دیدگاه جدید

• دسترسی به قدرت و منابع به منظور دستیابی به راه حل
درمانجویان روش درمان مبتنی بر امکانات، به افراد درمانجو کمک می کنند تا فرصت های موجود در چالش ها را کشف کنند.

اغلب این افراد تلاش دارند تا الگوهای تفکّر منفی و خود آسیب زن را تغییر دهند، و امیدواری مربوط به امکانات بیشتر را جایگزین آن کنند. چندین مثال در این زمینه می تواند عبارت باشد از:

• حل کردن و در نظر گرفتن مشکلات به صورت زود گذر و قابل تغییر به جای اینکه به صورت دائمی و غیر قابل مدیریت در نظر گرفته شوند.

• در نظر گرفتن هر مشکل به عنوان مورد تجربه شده، به جای اینکه به صورت ویژگی و مشخصه فرد در گرفته شود.

• در نظر گرفتن مشکلات به صورت دوره ای، به جای اینکه ین تفکر را داشته باشند که زندگی از مشکلات پر شده است.

درمانگران روش درمان مبتنی بر روی امکانات بر روی افراد درمانجو کار می کنند تا به صورت مشخصی مشکلات خاص را شناسایی کنند و راه حل هایی را برای رفع آن به دست بیاورند.

شخصی که به دلیل استرس در محل کار ناراحت است، هدفش می تواند عبارت از شناخت دلیل چالش زا بودن کار باشد، و بعد از آن راه حل هایی را به منظور داشتن کار روز مره بهتر اعمال می کند.

این راه حل ها می تواند شامل تغییر نحوه تعامل آنها، دنبال یک کار جدید بودن، و یا ایجاد تلاش برای جلب توجه بر رخداد های مثبت در محل کار باشد.

روش درمان مبتنی بر امکانات به چه نحوی کار می کند؟

درمانگران روش درمان مبتنی بر امکانات، تمایل دارند تا خودشان را به عنوان یک راهنما و نه به عنوان یک کارشناس در نظر بگیرند.

شخص درمانجو به عنوان کارشناس زندگی خودش در نظر گرفته می شود. درمانگر می تواند به آنها کمک کند تا به منابع درونی خودشان دست یابند و توانایی آنها را برای یافتن راه حل ها و امکانات افزایش می دهد.

معمولا درمانگران این روش درمانی، دستور العمل خاصی را تعیین نمی کنند و یک مجموعه مجزّا از رفتارها و عواطف را به صورت “نرمال” در نظر نمی گیرد.

در این روش تعیین و تعریف کردن زندگی سالم و خوشحال، توسط شخص درمانجو و از دیدگاه آنها مشخص می شود.
درمانگران روش درمان مبتنی بر امکانات:

• احساسات را تایید می کنند، در حالی که همچنان تایید کردن بر روی احساسات و روش های دیگر هم امکان پذیر است.

• به دنبال پیدا کردن موارد استثناء برای مشکلات هستند تا به افراد کمک کنند روش تفکر “همواره” و “هیچ گاه” را فراموش کنند.

• افراد را ترغیب می کنند تا مطالب و عناوین مربوط به توصیف و اقدام محسوس را رها کنند.

• برای تنظیم اهداف واقعی کمک می کنند.

• به افراد کمک می کنند تا به منابع داخلی و خارجی دست یابد و آنها را تشویق می کند تا بر روی علائم مربوط به تغییر مثبت متمرکز شوند.

• موارد جایگزین را برای روش تفکر و شکل دهی اشیا پیشنهاد می دهند.

• انعکاس را به روشی ترویج می دهند که مشکلات به عنوان عاملی برای بروز و مشخص شدن ارزش تجارب شخصی در نظر گرفته شود.

• از یک چهار چوب مشارکتی استفاده می کند.

در اغلب موارد درمانگران افراد درمانجو را ترغیب می کنند تا راه حل های چندگانه را به دست بیاورند، چرا که این امر باعث می شود تا آنها یک سری از پیامدهای آینده را پیش بینی کنند و بتوانند به صورت مناسب با آن مقابله کنند.

این روش که بر روی پیامد های آینده تمرکز می کند و درد های گذشته را فراموش می کند، می تواند افراد را از تفکر به عواطف و احساسات دردناک باز دارد و حتی قبل از دست یابی به اهداف، می تواند به یک بهبود فوری منتهی شود.

آموزش و گواهی نامه

روش درمان مبتنی بر امکانات هم به گواهی نامه خاصی نیاز ندارد. با این وجود، درمانگرانی که از این روش استفاده می کنند، باید به عنوان متخصصان سلامت روان مجاز شناخته شوند.

بیل او هانلون و دیگر طرفداران روش درمان مبتنی بر امکانات، بارها در مورد این رهیافت درمانی سخنرانی داشته اند و سمینارهای زیادی برگزار کرده اند.

به دلیل اینکه روش درمان مبتنی بر امکانات ، به جای روش چشم انداز از روش فلسفی استفاده می کند، رهیافت های استفاده شده توسط درمانگران می تواند متغیر باشد.

مشکلات درمان شده با استفاده روش درمان مبتنی بر امکانات

درمانگران روش درمان مبتنی بر امکانات می توانند راه حل هایی درمانی را برای خانواده ها، زوج ها، گروه ها و یا افراد پیدا کنند.

این روش می تواند به افراد کمک کند تا یک سری از مشکلات را مدیریت کنند، ولی این روش کاربرد ویژه ای در مجموعه های هدفی دارد که افراد آن احساس ناامیدی دارند.

تحقیقات صورت گرفته بیانگر آن است که روش درمان مبتنی بر امکانات می تواند یک سری از علائم را تسکین دهد.

یک مطالعه صورت گرفته در سال 1994 نشانگر کاربرد و نقش این رهیافت در مشاوره زوجین بوده است، چرا که این روش درمانی از یک رهیافت غیر آسیب شناختی بهره می گیرد و به زوجین کمک می کند تا یک ارتباط مثبت تری را با یکدیگر برقرار کنند.

برخی از درمانگران از روش درمان مبتنی بر امکانات در مورد افراد بالغی استفاده می کنند که در کودکی مورد سوء استفاده قرار گرفته اند.

در این موارد، روش درمان مبتنی بر امکانات توجه فرد را به سمت آینده جلب می کند و به فرد کمک می کند تا تاثیرات صدمات گذشته کاهش یابد.

نگرانی ها و محدودیت ها

روش درمان مبتنی بر امکانات، یک رهیافت عمومی شده می باشد که از اصول بشر دوستانه به دست آمده است و یک فرمول درمانی خاصی نمی باشد، بدین معنا که درمانگران در حین درمان افراد تحت درمان، از تجارب و بینش خودشان استفاده می کنند.

ممکن است که درمانگران کم تجربه و یا ناآشنا با اصول بشر دوستانه نتوانند که به صورت موثر از این روش استفاده نمایند.

تحقیقات صورت گرفته در زمینه کارایی و مناسب بودن روش درمان مبتنی بر امکانات محدود است.

مطالعات محدودی وجود دارد که از مدل های تجربی، یا کنترل پیامد ها و یا مقایسه روش درمان مبتنی بر امکانات نسبت به رهیافت های دیگر، استفاده کرده است.

این امر بدان معناست که روش درمان مبتنی بر امکانات باید به عنوان یک رهیافت جدید و تجربی و نه به عنوان روان درمانی مبتنی بر مشاهده در نظر گرفته شود.

به منظور اثبات کاربردهای این روش درمانی، به انجام تحقیقات بیشتری نیاز وجود دارد.

ترجمه و گردآوری : دکتر یاسر دادخواه