آموزش اتوژنتیک از اقدامات مربوط به تمدد اعصاب و شل کردن طبیعی بدن، برای از بین بردن علائم فیزیکی و روانی نامطلوب استفاده می کند.
در روش آموزش اتوژنتیک، با استفاده از تکنیک های تنفس، محرک های کلامی خاص، و آرامش ذهنی در طول درمان افراد مراجعه کننده، به این افراد کمک می شود تا استرس خود را کاهش دهند و بدن و ذهن آنها به یک آرامش دست یابد.
آموزش اتوژنتیک معمولا دارای کاربردهای ویژه ای در روان شناسی ورزشی می باشد، ولی استفاده از آن برای طیف وسیعی از افراد که با یک سری از نگرانی ها مواجه اند، می تواند مفید باشد.
• تاریخچه و توسعه
• آموزش اتوژنتیک به چه نحوی انجام می گیرد؟
• یک دوره آموزش اتوژنتیک معمولی
• آموزش اتوژنتیک توسط چه کسانی ارائه می شود؟
• نگرانی ها و محدودیت ها
تاریخچه و توسعه
آموزش اتوژنتیک، در آلمان و توسط جوهانز شولتز در دهه 1920، معرفی شد.
شولتر چندین سال تحت آموزش یک متخصص اعصاب به نام اوسکارووقت قرار داشت و تحت تاثیر ایده های وی قرار گرفت.
با مقایسه فرد در دو حالت خواب و هیپنوتیزم، نتیجه گیری شد که افراد هیپنوتیزم شده دارای یک قدرت، گرما و دیگر علائم مربوط به تمدد اعصاب و ریلکسیشن قوی تری نسبت به سایر افراد دارند.
بر اساس این یافته ها، شولتز شروع به فرمول بندی یک روش سیستماتک برای افراد کرد تا بدن طریق، واکنش های ریلکسیشن این افراد را که برای درمان از خود بروز می دهند را نشان دهد.
در نهایت، این کار منجر به معرفی آموزش اتوژنتیک شد.
در سال 1926، شولتز اولین یافته های خود در مورد آموزش اتوژنتیک را در انجمن پزشکی برلین ارائه داد. وی به همراه شاگرد خود، ولفگانگ لوت ، تحقیق بعدی را در مورد تاثیر آموزش اتوژنتیک بر یک سری از مشکلات سلامت روانی و فیزیکی انجام داد.
در سال 1932، شولتز کتاب آموزش اتوماتیک وار را منتشر کرد، که اولین جلد از کتاب مربوط به درمان اتوژنتیک بود.
این کتاب ها، که همچنان مورد استفاده قرار می گیرند، بعدا توسط لوت اصلاح شدند.
این اصلاح منجر به طولانی تر شدن دوره درمان و افزایش سطح امنیت در کسانی شد که از این تکنیک ریلکسیشن (که توسط خود فرد مدیریت و اجرا می شود) استفاده می کردند.
دکتر هاربرت بنسون ، تاسیس کننده موسسه پزشکی ذهن – بدن در ماساچوست، برای اولین بار در دهه 1970، آموزش اتوژنتیک را در لیست درمان های استفاده شده در موسسه قرار داد که برای ریلکسیشن مورد استفاده قرار می گرفت.
انجمن اتوژنیک بریتانیا در دهه 1980 تاسیس یافت، و در سال 1984، روزنامه انگلیسی مربوط به روان شناسی پزشکی، آموزش اتوژنیک را به عنوان یک روش درمان برای استرس و اضطراب معرفی کرد که دارای صرفه جویی هزینه ای هم هستند.
امروزه، مراکز آموزش اتوژنیک در تمام نقاط مهم جهان وجود دارند، و استفاده از این روش در بریتانیا، ژاپن، و آلمان رایج است.
بر اساس عقیده انجمن اتوژنتیک بریتانیا، بخش آموزش اتوژنتیک در بیمارستان سلطنتی لندن در رابطه با پزشکی منظم، ارائه دهنده آموزش اتوژنیک برای گروه سنی بالای 20 سال است.
این روش درمانی، تا به حال در روش های درمان روان پزشکی، مورد استفاده قرار نگرفته است.
نحوه کار آموزش اتوژنیک
اتوژنیک در ابتدا برای ایجاد ریلکسیشن در افراد به وجود آمد.
تفاوت این روش درمانی در مقایسه با یوگا، هیپنوتیزم و مدیتیشن، این است که اتوژنتیک بر روی سیستم عصبی ارادی بدن تاثیر می گذارد.
اتوژنتیک به معنای خود تولیدی است و هدف اولیه این روش درمانی، آموزش افرادی است که در مواقع مورد نیاز، از واکنش های ریلکسیشن بدن خودشان استفاده می کنند.
به شرکت کنندگان در این روش درمانی آموزش داده می شود تا واکنش های عاطفی خود را کنترل کنند تا بر روی علائم فیزیکی، همانند فشار خون، ضربان قلب و تنفس سریع، کنترل داشته باشند و وضعیت خود را بهبود بخشند.
مشارکت کنندگانی که دارای گواهی نامه های این رهیافت درمانی می باشند از شش تکنیک اصلی استفاده می کنند.
به افراد آموزش داده می شود که از این تکنیک ها به آرامی و به صورت مداوم استفاده کنند و ممکن است این کار چندین ماه طول بکشد.
این تکنیک ها برای تحریک حس قوی بودن سیستم عضلانی – اسکلتی و احساس گرما در سیستم محیطی طراحی شده است.
همچنین در این روش درمانی، درمانگران توجه افراد را به چیزهایی از قبیل ضربان قلب، تنفس و دیگر حس های بدنی، جلب می کنند.
هر یک از دوره ها معمولا 15 تا 20 دقیقه طول می کشد، ولی درمانگران (که در برخی موارد به صورت آموزش گیرندگان از آنها نام برده می شود)، تشویق می شوند تا این تمرینات را در خانه انجام دهند و از تکنیک های مورد نیاز استفاده کنند.
یک دوره آموزش اتوژنیک معمولی
یک دوره آموزش اتوژنیک می تواند فرمت زیر را داشته باشد:
در مرحله اول، آموزش گیرنده تشویق می شود تا در یک جای راحت بشیند – به صورت عمود بشیند، به جایی تکیه کند و یا اینکه دراز بکشد.
آن چیزی که در این مرحله مهم است، این است که وضعیت انتخاب شده، منجر به تقویت ریلکسیشن آرام در فرد شود.
درمانگر با صحبت کردن، به فرد کمک می کند تا به درستی نفس بکشد و خودش بر بخش های خاصی از بدن فرد کارآموز تمرکز می کند.
راهنمای کلامی می تواند منجر به تقویت حس های قوی بودن و گرما شود، که در نهایت می تواند منجر به یک ریلکسیشن عمیق شود.
بر اساس سطح آموزشی که فرد دریافت می کند، ممکن است که درمانگر با ارائه راهنما، از کارآموز بخواهد که آن را تکرار کند و یا آن را به آرامی بگوید.
برخی از راهنماهای کلامی و زبانی که می تواند یاد گرفته شود، شامل موارد زیر می باشد:
• من کاملا آرامم (یک بار بگو)
• بازوی راست من قوی است (شش بار بگو)
• من کاملا آرامم (یک بار بگو)
• بازوی راست من گرم است (شش بار بگو)
• من کاملا آرامم (یک بار بگو)
• ضربان قلب من آرام و منظم است (شش بار)
• من کاملا آرامم (یک بار بگو)
• تنقس من آرام و منظم است … این وضعیت تنفس من است (شش بار)
• من کاملا آرامم (یک بار بگو).
با تمام شدن درس، درمانگر کمک می کند تا کارورز دوره ریلکسیشن را “کنسل” کند.
واژه ای که بیشترین کاربرد را در این مرحله از درمان دارند، عبارتند از “بازوی قوی – نفس عمیق – چشم های باز”.
با پایان یافتن دوره، کارورز تشویق می شود تا موارد یادگرفته در طول دوره را، در خانه خود و خارج از دوره، تمرین و تکرار کند.
هر دوره مربوط به آخرین درس، تا زمانی ادامه می یابد که درمانگر و کار آموز، هر دو مطمئن شوند که این فرآیند و تمرین می تواند توسط کارآموز، در خانه و بدون کمک درمانگر اجرا شود.
هر درس بر روی یک حس متفاوت در بدن متمرکز می شود، در طول آموزش اتوژنیک، شش کلاس (تکنیک) برگزار می شود که عبارتند از:
1. نشان دادن قدرت. راهنماهای کلامی نشانگر قدرت در بدن است.
2. نشان دادن گرما و حرارت. راهنماهای کلامی که نشانگر احساس گرما هستند.
3. تمرین قلب. راهنمای کلامی که به توجه بر ضربان قلب تاکید می کند.
4. تمرین تنفس. راهنمای کلامی که بر تمرکز بر تنفس تاکید دارد.
5. تمرین شکمی. راهنمای کلامی که بر روی وضعیت شکم تمرکز دارد.
6. تمرین سر. راهنمای کلامی که بر آرامش و خنکی قسمت پیشانی تمرکز دارد.
هدف از اجرای هر دوره این است که کارآموز در پایان، احساس آرامش داشته باشد و کنترل بهتری بر روی عواطف ناخواسته، وضعیت روانی و واکنش های فیزیکی مربوط به محرک ها داشته باشد.
افرادی که دوره آموزشی اتوژنیک را سپری کرده و از آن به طور منظم استفاده می کنند، ممکن است به این نتیجه برسند که این روش در درمان بخش وسیعی از مشکلات سلامت روانی و فیزیکی، موثر می باشد.
این رهیافت می تواند به افراد کمک کند تا احساس قدرت کند و بر زندگی خود کنترل داشته باشد.
همچنین ممکن است که انجام آموزش های اتوژنتیک به افراد کمک کند تا اعتماد به نفسشان افزایش یافته و احساس عزت نفس قوی تری داشته باشند.
اتوژنیک به چه نحوی می تواند مفید باشد؟
هر چند که روش های درمانی زیادی وجود دارد که برای از بین بردن استرس مفید می باشد، ولی دوره آموزش اتوژنیک می تواند تاثیرات مفید دیگری هم داشته باشد.
بر اساس یک تحلیل گسترده، در نتیجه تحلیل بیش از 70 مطالعه ای که در بیوفیدبک و روان فیزیولوژی کاربردی چاپ شده بود، مشخص شد که آموزش اتوژنیک در درمان بسیاری از مشکلات، از جمله میگرن ها، فشار خون، آسم، اختلال جسمانی، اضطراب، افسردگی ، افسرده خویی و بی خوابی یا سایر مشکلات مربوط به خواب، می تواند مفید باشد.
علاوه بر آن، بسیاری از افراد که کارورزی اتوژنیک را یاد گرفته و از آن استفاده می کردند، تاثیر آن را در درمان دیگر مشکلات سلامتی روانی و فیزیکی، همانند وحشت زدگی، ترس، درد شدید، مشکلات معدوی، و تپش قلب، گزارش کردند.
انجام مرتب آموزش های اتوژنیکی، به جای استفاده از آن فقط در موقع دچار شدن به استرس، می تواند به افراد کمک کند تا توانایی افراد برای مقابله با استرس، در زمان مواجه شدن با آن افزایش یابد و این افراد بتوانند سطوح استرس بالاتر را هم تحت کنترل خود در بیاورند.
همچنین کارآموزان گزارش دادند که آموزش اتوژنیک به آنها کمک می کند تا در حالت کلی، احساس مثبت تری نسبت به زندگی داشته باشند.
علاوه بر این، این رهیافت می تواند به افراد کمک کند تا احساس قدرت کند و بر زندگی خود کنترل داشته باشد.
همچنین ممکن است که انجام آموزش های اتوژنتیک به افراد کمک کند تا اعتماد به نفسشان افزایش یافته و احساس عزت نفس قوی تری داشته باشند.
چه کسانی دوره های آموزش اتوژنیک را ارائه می دهند؟
دوره های آموزشی اتوژنیک در بخش های مختلف جهان ارائه می شود ولی این کلاس ها، طرفداران ویژه ای در بریتانیا، ژاپن و آلمان دارند.
این رهیافت می تواند در قالب دوره های فردی، و یا گروهی، در شرکت ها و سازمان ها، و یا در دانشگاه ها و بیمارستان ها، تدریس شود.
هیات تصدیق بین المللی هیپنوتیزم درمانی بالینی (ICBCH)، استانداردهایی را برای انجام هیپنوتیزم درمانی و سایر روش های درمانی مشابه، همانند آموزش اتوژنیک، تعریف کرده است.
ICBCH برنامه هایی را برای ارائه گواهی نامه و همچنین اعتبارنامه های آموزشی دائمی در مورد آموزش اتوژنیک، ارائه می دهد.
یک مثال در مورد برنامه های ارائه دهنده گواهی نامه برای آموزش اتوژنیک، مربوط به گواهی نامه های مدیتیشن طبی و مدیریت استرس می باشد.
این برنامه30 ساعته می باشد و شامل دوره های از قبیل تمرکز بر کاهش استرس، رفتار درمانی دیالکتیکی و پذیرش و اجرای درمان است که در کنار آموزش اتوژنیک برگزار می شود.
نگرانی ها و محدودیت ها
در طول چندین دهه، که آموزش اتوژنیک به عنوان یک روش درمان برتر مورد استفاده قرار گرفته است، مطالعات زیادی نشانگر مزیت و تاثیر گذاری مناسب این روش بوده اند.
اتوژنیک می تواند به صورت انفرادی مورد استفاده قرار گیرد، ولی بهترین راه برای حصول نتایج موفق از آموزش اتوژنیک این است که این تکنیک را از یک متخصص رسمی و مجاز بیاموزیم.
در آموزش اتوژنیک، ریسک های زیادی وجود دارد و برای غلبه بر آنها، درمانگر هیچ کمکی به فرد نمی کند.
در صورتی که این تکنیک به صورت نادرست مورد استفاده قرار گیرد، می تواند منجر به افزایش و تشدید مشکلات عاطفی شود.
متخصصان آموزش اتوژنیک بر این باورند که برخی از مشکلات سلامت روانی و فیزیکی نباید با استفاده از این رهیافت مورد درمان قرار گیرند.
این مشکلات عبارتند از : مشکلات قلبی شدید، علائم جنون، رفتارهای وهمی، پارانویا (جنون ایجاد ظن شدید و هذیان گویی)، و جدایی.
ترجمه و گردآوری : دکتر یاسر دادخواه